Ewine van Dishoeck krijgt een miljoen, maar wat doet ze eigenlijk?

Kan er leven zijn op andere planeten? Als iemand daar antwoord op kan geven, is het Ewine van Dishoeck wel. Ze won er onlangs de Kavli-wetenschapsprijs mee. Dan ben je sterrenkundige en haal je op je 63ste een miljoen dollar binnen. En een medaille. 

Is er leven in het heelal? Zeker, wij als mensen zijn daar een goed voorbeeld van. Daar heb je geen wetenschappelijke kennis voor nodig. Maar is er ook ander leven in het heelal? Kijk, dan wordt het een andere zaak. Hoe je met water, bepaalde moleculen en uv-stralen leven kan creëren, dat is pure wetenschap. Het is dat simpel gezegd, maar dát zijn grotendeels de bouwstenen van ons bestaan en Ewine van Dishoeck speurt juist dat gebied helemaal af. 

We zijn er allemaal naar op zoek

Waar zij naar op zoek is, daar zijn we allemaal naar op zoek. Dat uit zich vooral in de literatuur en de kunst, denk maar aan de sterrenhemel die Vincent van Gogh schilderde en het boek van Harry Mulisch:  De Ontdekking van de Hemel. Maar zonder cultureel te doen, vraag jij je misschien aan de keukentafel ook wel eens af: hoe zit dat heelal in elkaar en hoe ontstaat zoiets? Het verschil met ons is dat Ewine het zich niet alleen afvraagt, ze bestudeert het wetenschappelijk. 

Ewine van Dishoeck is hoogleraar moleculaire atrofysica. Wat dat is? Zij onderzoekt onder andere hoe sterren en planeten ontstaan en daarmee komt ze eigenlijk op het pad van het ontstaan van alle leven. Ze kreeg hiervoor de Kavli-prijs, die iedere twee jaar wordt uitgereikt door de Noorse Academie van Wetenschappen en Letteren. Van Dishoeck krijgt de prijs met name omdat ze haar vakgebied sterk op de kaart heeft gezet. Ze ontving uit handen van de Noorse koning Harald V een miljoen dollar voor haar baanbrekende onderzoek aan de Leidse Universiteit naar ‘leven in de ruimte’. 

Atrofysica? Dat moeten we toch iets meer uitleggen

Astrofysica? Dat moeten we toch iets meer uitleggen. Het is een vakgebied binnen de astronomie waarbij onder andere aan de hand van natuurkundige wetten onderzoek wordt gedaan naar de sterren. Ook processen die in het heelal zichtbaar zijn, willen deze onderzoekers zoveel mogelijk kunnen verklaren. Waarom? Vooral om de uitkomsten van onderzoek te gebruiken bij het kunnen verklaren van wat we in de kosmos zien en waar dat uit bestaat. Het levert inzichten op over de basis van ons bestaan. En als je dat weet, gaan we onszelf mogelijk beter begrijpen. In verhouding tot dat enorme heelal om ons heen. 

Het vak bestaat vooral uit veel kijken en veel berekenen. Aan de hand daarvan proberen de wetenschappers meer te weten te komen over hoe het heelal in elkaar zit. Eerder leidde de astrofysica al tot de wetenschap over hoe licht zich voortbeweegt, wat röntgenstralen doen, radiogolven, microgolven en ga zo maar door. Straling kan chemische reacties teweeg brengen en daarmee komt energie vrij. Energie heeft de mensheid nodig. Straling kan echter ook kanker veroorzaken, en dan komen we in een volgend vakgebied terecht. Van Dishoeck staat met haar wetenschap dan ook aan de basis van heel veel andere wetenschapsgebieden. En daarmee kan gezegd worden dat haar werk van groot belang is. 

Het is je moeilijk voor te stellen wat Ewine dan dagelijks doet

Haar passie ligt vooral op het gebied van zoeken naar water in de ruimte. Water? Ja, want juist water biedt een opening naar het bestaan van mogelijk ánder leven in de ruimte. Het is je moeilijk voor te stellen wat Ewine dan dagelijks doet, in en rond de Universiteit van Leiden en op andere plekken in de wereld. Maar als we op zoek gaan naar meer informatie over deze bijzondere vrouw laat de Leidse Universiteit op haar site weten dat Ewine vooral onderzoek doet naar ijle gaswolken tussen de sterren. Of we daarmee meer begrijpen van waar ze mee bezig is, nou nee. Het is een onderzoeksgebied dat weliswaar tot de verbeelding spreekt maar de pet van de gewone burger, dat wil zeggen niet-wetenschappers, ver te boven gaat. In ieder geval kunnen we nog begrijpen dat in die ijskoude wolken heel veel moleculen zitten die op aarde nauwelijks voorkomen. En dat is voer voor wetenschappers, want die willen weten wát het dan is, wat het doet en wat we er van kunnen leren. 

Ze blijkt een bruggenbouwer te zijn

Alhoewel Van Dishoeck enorm blij is met de Kavli-prijs, is het niet haar eerste prijs. Ze won er al vele waaronder in 2000 de Spinozapremie, de belangrijkste wetenschappelijke prijs van Nederland. Hoe het zover kon komen? Ze blijkt een bruggenbouwer te zijn, iemand die verbanden legt. Zowel tussen materie als tussen mensen. Daarmee sleepte ze ook veel subsidiegeld binnen om onderzoek te doen. En in onderzoek doen, is ze goed. 

Dat begon allemaal tijdens haar studie scheikunde en wiskunde in Leiden. Cum laude geslaagd natuurlijk. En die term komt nog wel een paar keer voorbij tijdens haar vervolgstudies en promotieonderzoek. Na Leiden kwam Harvard en in 1987 werd ze benoemd tot ‘visiting professor’ aan de universiteit van Princeton. Ze keerde in 1995 terug naar Leiden om er hoogleraar astronomie te worden. Leuk weetje: ze is de meest geciteerde moleculaire astrofysicus ter wereld. Inmiddels behoort ze tot de top van de Nederlandse wetenschap. 

Deel dit artikel

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Full 2
Culinaire routes
De leukste restaurants, de meest verfijnde smaken, de eerlijkste gerechten.
Full 2
Full 2
Fiets, wandel- en vaarroutes
Kom lekker in beweging en loop of fiets een mooie route!
Full 2
Full 2
Er op uit
Nederland is veelzijdiger dan je denkt. Laat het dagelijkse leven even achter je en geniet!
Full 2
Full 2
Schrijf mee
Vertel jij graag mooie verhalen? Schrijf dan mee met de redactie van 50+
Full 2
previous arrow
next arrow
Scroll naar boven
Scroll naar top